تێبینی لەسەر بابەتەکە: مامۆستا محمد عەلەوی (یەکشەوە) لە گوندی یەکشەوە سەر بە شاری بۆکان ڕەخنەی لە بیروبڕوای بەلاڕێداچووی موفتیزادە گرتبوو. پاشان زیاتر لە 500کەسی سەر بە مەکتەب قورئان بە دەیان ئوتۆمبێلی گەورەو بچووک بەرەو گوندی یەکشەوە بەڕێ کەوتن و ھێرشیان بردە سەر مامۆستاکەی چونکە ئەو مامۆستا وتبووی ئەحمەدی موفتیزادە لە ڕێبازی قورئان و سوننەت لایداوە. ھێرشەکەی مەکتەبی کاک ئەحمەدی موفتیزادە بۆ سەر ئەو گوندە و مامۆستاکەی کاردانەوەی بیرمەندان و کەسایەتیە ئایینیەکانی لێ کەوتەوە و ئەو کەسانەی لە تێڵڵا بەدەستەکانی مەکتەب قورئان دەترسان لەوەدوا بەگشتیی بێدەگیان ھەڵبژارد بۆ ئەوەی لەلایان مەکتەبیەکان پەلامار نەدرێن بەڵام چەند کەسایەتیەک لەناو کۆمەڵگا بە ئاشکرا دەنگیان ھەڵبڕی و کردەوەکانی مەکتەبی قورئان‌یان خستە ژێر لێکۆڵینەوە. ئەم دەقەی خوارەوە کە دەیخوێننەوە بە قەڵەمی کەسێک لە پێوەندیی بە ڕووداوەکەی گوندی یەکشەوە نووسراوە کە «ڕۆچنە» هەموو بابەتەکە لێرەدا وەک خۆی دائەنێتەوە:
«شوورای مودیریەتی مەكتەبی قورئان لە ئاستەنگی خۆف و ڕەجادا»
[لەنووسینی پ-ژ-ڵ - بانە 27/3/1385 ی هەتاوی]
بە درێژایی مێژووی ئەم وڵاتی كوردەواریە كەم ڕێ كەوتوە لە پانتاوی ڕامیاریدا فرە لایەنی و فرە حیزبی بووبێ و گێچەڵ و ئاژاوەی لێ نە كەوتبێتەوە ئەویش بە چەشنێك كە ئەغڵەب بۆتە مایەی نیگەرانی بۆ خۆیان و بۆ جەماوەریش . هەر كاتێ بزووتنەوەی جۆراوجۆر سەریان هەڵ داوە یان بە بۆنەی ساكاری و نەكامڵی خۆیان یان بەهۆی دەست تێ وەردان و گێرەشێوێنی نەویستانەوە كەوتۆتە گێژەن و تەندوورەی ناكۆكی و بەربەرەكانێ و زۆرترین ووزە و لێ هاتوویی و لێ وەشاوەیی خۆیان تەرخانی ئەو گۆڕەپانە كردوە . زۆر جارهەر بە چەشنێ خۆیان و خەڵكیان تووشی سەر لێ شێواوی كردوە كە تەنانەت ئامانجە سەرەكیەكان فەرامۆش كراون . پێویست بە ئاوڕدانەوە لە ناكۆكیە مێژووییەكان ناكا ، چونكە ئەوەندە دڵگر نین تاوەبیر بێنەوە .ئەم فەتایە تاكەی لە گەڵ مێژووی ڕامیاری و فیكری كوردی دێن بە ڕێوە و كامڵ بوونی فەزای هەڵدان و گەشە كردنی بیری مرۆڤی كورد كەی بە ئەنجام دەگات نەدیارە بەڵام ئەوەی كە ڕوون و ئاشكرایه ئەم ڤیرووسە كوشەندەیە لەم ڕۆش دا شوێنەواری بەرچاوی هەیە . لەم ماوەی پێشوو دا باسی ناكۆكی و بۆ یەك خوێندنی مەكتەبی قورئا ن لە لایەك و مامۆستای یەك شەوەی بۆكان و لایەنگرانی ئەو لە لایەكی دیكەوە ویردی سەرزاران بوو و لە درێژەی ئەو ناكۆكیەشدا سی دی یەكی شوورای مودیریەتی مەكتەبی قورئان بۆ شیكاری و لێدوانی زیاتری ئەو قەیرانە هاتە بازاڕ .یەكێك لەو سی دی یانە گەیشتە سەر مێزی دووكانەكەی من و پاش دووجار گوێ لێ گرتن و تاوو توێ كردن كەڵكەڵەی نووسینێكی ڕەخنەییانە منی بۆ ئەم ووتارە پەلكێش كرد . سی دی ناوبراو هەڵگری بڕێك ی زۆر لە ئامانجە سەرەكیەكانی مەكتەبی قورئان بوو ، كە تێیدا وتە بێژی ڕەسمی مەكتەبی قورئان بۆچوونەكانی مەكتەب بە شێوەی ڕەسمی ڕادەگەیێنێ و دەست دەكا بە باسی چۆنیەتی شكڵ گرتنی هەڵوێستی بە كردەوەی ناڕازیانەی شوورای دوو شاری بۆكان و سەقزی لایەنگرانی مەكتەبی قورئان لە سەر وتەكانی مامۆستای یەك شەوە سەبارەت مەكتەبی قورئان و كاك ئەحمەدی موفتی زادە .
لە هەموو مەحافیلی سیاسی دا گرینگی و بایەخی زیاتر دەدەنە ئەو وتەیەی كە لەلایەن وتە بێژی ڕەسمی و ڕێبەرایەتی لایەنێكەوە دێتە دەربڕین تا ئەوەی كە لایەنگرانی ئەو لایەنە چ كردەوە یەك لە خۆیان نیشان بدەن ، هەر بۆیە وتە بێژی مەكتەب نەدەبوو پشتگیری ئەو ڕووداوەی( بە قەولی خۆیان تەزاهورات )بەو شیوەی كە ڕایگەیاند بكردایە بەڵكو دەبوو لایەنگرانی مەكتەبی لەو چەشنە كردەوانە بەر حەزەر بكردایە و پارسەنگی لە سەر كاری بنەڕەتی تر و باشتر دابنایە ، هەر وەك نموونەیەك دەڵێم باشتر نەبوو شوورای مودیریەتی مەكتەبی قورئان لیژنەیەكی ڕاسپاردەی وڵام دانەوەی ئەگەر و گومانەكان و بۆ بەرەنگاری لە گەڵ تۆمەت و تەوتەئە ( بەقەولی شوورا ) و هێرشەكان بۆ سەر مەكتەب بكردایە .یان نەدەكرا شووڕا خۆی ئەو ئەركە گرینگەی وەئەستۆ بگرتایە و نەیهێشتایە ئەندامان و لایەنگران و تەنانەت شورای شارەكانی دیكە ناچار ببن بە ئەنجام دانی ئەم چەشنە تەزاهوراتانە و پێش وەخت خۆی شوورا وەڵامی بەجێ و ڕێ تری ئەو كەس و تەوتەئە و تەرح و گەڵاڵانە ی بدابایەوە یان بە قەولی خۆیان جوابی مناڵ گەلێكی ئاوها نەدەنەوە چ نیازێك هەیە '' چوار دانە منداڵی وا یاهەر چتوانن چوار دانە منداڵی وا حاڵی یان بێ ئەم مەسایلی غەریبی ئیمانە تێ بگەن .''
تازە لە كاری دووهەم دا چ فایدەیەك و ئینعیكاسێك بە دەست هات ، شوورای مودیریەتی ناوەندی لە فەزایەكی زۆر خەیاڵی دا ئاخاوتن پێشكەش دەكات . وەك ئەوەی جەوی ڕێبەرایەتی گرتبێتی وایە .ئەو وتە بێژەی لە سی دی یەكەی شوورا دا قسە دەكات مەلا و ئیمام جومعەیەكی كە توانیویەتی جەماوەرێكی زۆر لە موسوڵمانان قەناعەت پێ بكات و خۆی بە ڕێبەری جەمعێكی ئاوا دەزانێ و بە كردەوەش دەركەوتووە كە لایەنگری هەن و ئیسباتی كردوە كە دەتوانێ قسە و باس لە سەر بزووتنەوە و لایەنی سیاسی و فیكری جۆراوجۆر بكات بە منداڵ ناو دەبات تازە بەوەشەوە ناوەستێ و دەڵێ مەلایانێكی وا و چوار دانە منداڵی وا و تەنانەت حەسەنی ئەمینیشیان تێكەڵ دەكات و دەستی دیكەش لە پشتیانەوە دادەنێ .ئەو كاك حەسەنە كە سەردەمێك لە كەسانی دەرەجەیەكی شوورای ناوەندی خودی مەكتەب بووە و ئەوانی دیكەش بەنەزان و لاڕی و دژ بە بەرنامەی كاك ئەحمەد دەزانێ ، پێویستە ئەوەش بزانین لە فەرهەنگی شوورای ناوبراو دا بەرنامەی كاك ئەحمەد دینە و دین هەر بەرنامەی كاك ئەحمەد .ئەوەی جێگای سەرنجی تایبەتە ئەوەیە كە كەس لە م بەرنامەیەدا بە كافر داناندرێ ، مەگەر ئەو كەسەی حوججەتی لە سەر تەواو كرابێت ، بەڵام هەر لەم فەرهە‌گەدا بێجگە لە خۆیان كەس ناوی موسوڵمانی لەسەر نیە تەنانەت جەماوەری كورد . وتە بێژی گۆرین چەند پاتیشی دەكاتەوە كە : '' بەرنامەی كاك ئەحمەد '' و '' مەسیری كاك ئەحمەد '' و نوورێك كە كاك ئەحمەد هێنای بۆ نێو جامیعەیەك كە دەیان قەرن دوور كەوتۆتەوە لەسەر چاوەی ئەسڵی '' .( ئاشكرایە كە ئەم دەیان قەرن دووركەوتنەوەیە بەرداشتی ئەوەشی لێ دەكرێ كە ئەو جامیعەیە ئەوەندە لە دین دوور كەوتۆتەوە كە فڕی لە دین پێوە نەماوە ) . ئەم جۆرە ئاخاوتنانە زەینی گوێگر بۆ ئەوە دەبا كە ناوی ئەم مەكتەبە دەبوو مەكتەبی كاك ئەحمەد بوایە نە مەكتەبی قورئان ؛ چونكە هێندەی كە قەرزدار و منەتباری كاك ئەحمەد و بیر و ڕای ئەوە نیو هێندەش قەرزداری قورئان نیە .، دەنا بۆ بەرنامەی قورئان و سەرچاوەی دین وا باسی لێ ناكرێت . مەگەر كاك ئەحمەد ( خوا لەویش و ئێمەش ڕازی بێت ) چ شتێكی لەوانە زیاد پێ بووە كە كەسانی پێش ئەو پەی یان پێ نەبردووە .
بە هەر حاڵ ؛ وتە بێژی بەڕێز لە درێژەی باسەكەدا جەرەیانی تەزەهورات دەداتە بەرباس بێ ئەوەی كە لە ڕێ و ڕەسمی یاسایی و نایاسایی تەزاهورات هیچ باسێك بكات یان ئاماژەیەك بە بەیاننامەی ئەو تەزاهوراتە ( كە ئەویش بەداخەوە وجوودی خارجی نییە ) بدات . وادەر دەكەوێ هەر ئەوەی كە ناچارن لێك دانەوە و شیكاری و تەوجیهاتی ئەو تەزاهوراتە بكەن خۆی ئاماژەیە بۆ سەرنەكەوتوویی و ڕیسوایی و ئەو چەشنە كردەوانە ، دەنا ئەگەر گریمانەشمان لەسەر تەوتەئە بێ ، لە بەر ئەوەی هیچ بەڵگەیەكی بە هێزیان بۆ سەلماندنی لە دەستا نەبووە دەبوو وەك خۆیان ئیدیعای دەكەن هەر وەك زوو مودارایان لە گەڵ ئەم مەسەلەش بكردایە و ددانیان بەجەرگی خۆیان دابنایە . ڕاستی ئەوەیە ئەم پەلە پەل و شپرزەییەی كە بۆ وەڵامی مەلای یەك شەوە لە جەماعەتی مەكتەب بیندرا بێجگە لە كاڵفامی و ساویلكەیی ڕێبەران و پێك هێنەرانی ئەو تەزاهوراتە هیچی دیكەی تێدا بەدی ناكرێ . كێ هەیە قەناعەت بەوە نەكات كە مەلای یەك شەوە بەسیاسەت تر بووە لە شوورای شارەكانی سەقز و بۆكانی مەكتەب، ئەو توانیویەتی بە چەند قسە شوورای شارەكانی سەقز و بۆكان ولایەنگرانی ئەو دووشارەی مەكتەب بهێنێتە مەیدان و بەچەشنێكی سیاسی زەمین گیریشیان بكات و لە ئاستەنگیەكی وەهاشیان بخات كە شوورای ناوەندی ناچار ببێت فریایان بكەوێت، بەرگری ، پشتیوانی و دیفاعیان لێ بكات . تەزاهوورات و ناڕەزایەتی دەربڕینی لەو چەشنە گەلە كۆمەگیانە كاری ڕێكخراوەی كرێكاری و چینایەتی و سینفی یە ، تازە ئەویش نە بەو شپرزی و بێ بەرنامەییە ، نەك كارێكی هزر مەندانە و ئیدئۆلۆژیكی . هێشتا كاری مەلای یەكشەوە كە قسەكردن و ڕەخنەگرتن و لێدوان بووە زیاتر لە دیالۆگ نزیكە تاكاری جەماعەتی مەكتەب ، هەڵبەت ئەم وتەم بەمانای پەسند كردنی هه‌ڵوێست و ناو ئاخن و ناوەرۆكی وتەكانی مەلای یەكشەوە نییە كەواتە پەسند كردن و پشتگیری كردنی شوورای ناوەندی مەكتەب لەو تەزاهوراتە دیسان نیشانەی ئەوەیە كە شوورای مودیریەتی ناوەندی لەمەكتەبی قورئان لە كاری پراكتیكی و بەكردەوەكردنی هزر و بیرەكانی مەكتەب دالاوازە و ئەمەش ئەوە دەگەیەنێ كە ئەم چەشنە كارانە كە شیوەیەك هەڵڕووشانەوە و سەرەتای كاری توند و تیژی یە بەلای شوورای مودیریەتی ناوەندیشەوە لە پێشترە لە نووسین و هەڵوێستی ڕۆشنبیرانە ، دەنا بۆ هەر ئەو لێدوانەی كە بەسی دی لە دوای ڕووداوەكە پێشكەش دەكرێت لە پێشتردا و لە بری تەزاهورات نەكراوە . ئەم چەشنە هەڵوێست و ئاخاوتن و لێدوانانە لە خۆیدا دوگم بون و ویشكی مەكتەب دەسەلمێنێ . نیشانەی توندی و تاك ڕەهەندی هزری و بێ ئینعیتافیە ؛ ئەم چەشنە هەڵس و كەوتانە ئەوە دەگەیەنێ كە مەجالێك بۆ ڕەخنە و دیالۆگ و تاو و توێ كردن و سەرەنجامیش نزیك بوونەوە و یەكیەتی لە ئێستای مەكتەب چاوەڕوان ناكرێت . لە بەر ئەوە هەر كەس ڕەخنە بگرێت قسە لە تەفرەقە دەكات ، هەر كەس ئیرادێك لە ئەخلاق و كردەوەی تەنانەت بێ جێی مەكتەب بدۆزێتەوە خەریكی تەوتەئەیە . ئەم چەشنە بەرچەسب و قڕ و قەپ پێ كردنانە هەر لەقسەكانی سەرانی دەسەڵات و دیكتاتۆری دەچن كە هەر كەسێك باش و بەویستی ئەوان بدوێ لە خۆیانە و گلارەی چاویانه ؛ هەر كەسیش بە دڵی ئەوان نەدوێ بەكرێ گیراو و ئالەت و ئەبزاری دەستی دوژمنانە . ئەم فەرهەنگە غەڵەتە ڕاستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ شوێنی لە سەر زۆر كەس و لایەنان داناوە . ڕووناكبیری ئەمڕۆ زۆر بە باشی دەتوانێ ئەو خەت و هێڵانە لە ڕێك و چەوت پێناسە بكات و لە یەكیان هەڵاوێرێ . هەر كەسیش بۆی هەیە و دەتوانێ خوێندنەوەی تایبەت بەخۆی لە هەموو شتێك ببێت تەنانەت لە ئایین و دین و دەقەكانیشی . ئەمە مافێكی زۆر سەرەتایی و ئاساییە ، بەڵام ڕووناكبیریی و حەقیقەت خوازیی داواكاری نەرم و نیانیی و بەڵگە خوازی و ووردبینی و هەڵس و كەوتی مەنتیقیانەیە . ئەوەی جێگای سەرنجە ئەوەیە كە كەم كەس و لایەنیش بووە وەك ئەم تاقمە تازە پێگەیشتوانە زۆر زوو حوكمی لاڕێی و چەوتی و هەڵەڕۆیییان لەم و لەو دابێ . لە خوێندنەوەی بەرهەمی ڕابردوانی ئاكار چاك و بڕوادامەزراودا لایەنی بەرجەستە ئەوەیە كە كەمتر ڕبەی تەكفیر و لاڕێییان هەڵگرتووە و كۆمەڵ و جەماوەریان پێ پێوانە كردووە .
بنەمای سەرەكی نووسین و لێدوانی ڕێبوارانی ڕاستەقینەی ڕابردوانی ئەم ئایینە پیرۆزە ڕوون كردنەوەی هزر و بیری جەماوەر بووە و زیاتر دەقەكان شیكاری كراون و هەر ئایەیەكی پیرۆزیش بە خۆڕایی و بە بێ لەبەرچاو گرتنی شان و شكۆ و هۆی نزوول و شوێن و كاتی دابەزینیان نەكراونە كوتەك بۆ كوتانی ئەم و ئەو . كاتێ گوێ بۆ وتەكانی جەماعەتی مەكتەب لە باسی ئیمان دا بگرین كەس بە كافر نازانن وەك پێشتریش ئاماژەم پێ دا بەو مەرجەی حوججەتی لە سەر تەواو نەكرابێ ، دەی ئەمە چۆنە تاقم و دەستە و حیزبە ئیسلامی یەكانی سەردەمی ئێمە و مەكتەبیشیان لە گەڵ دا بێ ئاوقا بە بیر و باوەڕی ئایینی و ئیسلامی جەماوەر بە گشتی و یەكتریش بەتایبەتی دەبن و گومڕایی و لاڕێی و نەزانی و تێ نەگەیشتوویی و بەكرێ گیراوی و داردەستی دیتران وخۆ فرۆشی و خیانەت و دەیانی دیكە لەم چەشنە تۆمەتانە بوونە بنێشتە خۆشەی سەر زاریان . سەرەڕۆیی و خاوی یان كرژی و سستی ، دەمار گرژی و بێلایەنی و خشكەیی گەری و دەیان شتی تری لەو بابەتە بوونە فەتا و بەڵای گیانی یەكیەتی بە ناشكوری نەبێ ئەفسانەیی جەماوەری ئایینی و ئیسلامی ، وە ئەوەی كە كەم دەیبینی و دەیبیستی و كەم هەستی پێ دەكەی ئیعتیدال و مام ناوەندی بوون و نەرم و نیانی ویه‌کیه‌تی خوازییه كە ڕۆحی ئارام و ئاسایش ویستی ئیسلامی یە . سەركۆنە كردنی موسوڵمانان پاشی هەزار و چوار سەد ساڵ لە دابەزینی ئایینی پیرۆزی ئیسلام كە لە ئاخاوتنەكەی شوورای مودیریەتی مەكتەب دا زۆر پڕ ڕەنگە زۆر سەیر و سەمەرەیە ؛ لە كاتێك دا خۆیان دوای كەمتر لە دەساڵ لە پاشی فەوتی دامەزرێنەری بزووتنەوەكەیان تووشی ئەو بەڵای لێك ترازان و تەفرەقە بوون و ئەویش هەر یەكەم جیل و نەسلی بزووتنەوەكەیان لێك دەترازێن و وەك دەشی بینین زۆر بە توندی یەكتر ڕەد دەكەنەوە و یەكتر بەلاڕێ بوون لە ڕێبازی ئەسڵی تۆمەت بار دەكەن .
بەلای من و زۆربەی جەماوەریشەوە ئامانجە سەرەكیەكانی دامەزرانی مەكتەب ئەوانەی وا ڕاگەیێندراون جێگای ڕێزن و بایەخدار ، بەڵام لە گەڵ ئەوپەڕی ڕێز و حورمەت بۆ خوا لێ خۆشبوو كاك ئەحمەد سەد هەڵبەت ئەو وتەی ئەندامی شووڕا بە هەڵە دەزانم كە گوایە هەر كەس دژی كاك ئەحمەد بێ موئمین نیە . بڵێی ئەو برادەرە قەتی لە خۆ پرسیبێ ، داخوا دژمنانی حەزرەتی عەلی و حەزرەتی عوسمان ئیماندار بوون یان نا ؟ ئەوە چۆنە دەكرێ دژمنی حەزرەتی عەلی ئیماندار بووبێ بەڵام دژمنی كاك ئەحمەد مومكین نیە ئیماندار بێ . بێگومان ئەم چەشنە باسانە هیچ بنەما و بنەڕەتێكی زانستی و ئیسلامی یان نیە و زیاتر لەوەی ئیسلامی بن ئیحساسین .وتە بێژ لە درێژەی باس دا دەفەرموون : '' كاك ئەحمەد مەزهەری عیزەت و شەرەفی ئەم میللەتەن .''بەداخەوە ڕوون كردنەوەی زیاتر و پێویست و بە كەڵك نادەن بە دەستەوە ، دەنا كەسانی دیكەش هەن پێیان وایە مەڕحوومی كاك ئەحمەد برای تەنگانە نەبووە و لە دەورانی قەڵت و بڕ كردن و بۆمباران و وێران كردن و ئاوارە بوونی ئەم میللەتەدا ئەو لە كوردستان ڕۆیشت ، بە قەولی ئه‌وان'' هیجرەتیان كرد'' . ئەمە مایەیەكی هێند سەنگین نیە كە ئاوا بێ چاو و ڕووانە بدرێتەوە بە چاوی میللەت دا . بریا لانی كەم بگوترایە كە كاك ئەحمەد یەكێكە لەوانەی كە مایەی عیززەت و شەرەفی ئەم میللەتە بوون ، ئیتر ئەو كات مافی زۆر خەباتكار و زەحمەتكێشی دیكەی ئەم گۆڕەپانە هێند بێ ڕەحمانە پێ شێل نەدەكرا . هیچ گومانێك نیە لەوەدا كە بەڕێز و خوا لێ خۆش بوو كاك ئەحمەد موفتی زادە خەباتكارێكی هێژا ، بە ئەخلاق و بە باوەڕ بووە و بە كردەوەش ئەوەی سەلماندووە ؛ بەڵام بێگومان نە خۆی و نە لایەنگرانی خەباتكاری میللی نەبوون و بەدوای كاری فیكری خۆیانەوە بوون . ڕەنگە زۆریش باوەڕیان بە ئیشی نەتەوایەتیش نەبووبێ . هەر ئەوەندەی كە تاوانبار نەبوون بە یارمەتیدەری دەسەڵات بۆ سەركوت كردنی كوردستان شوكرانەی دەوێ و ئەوەش نیشانەی وریایی كاك ئەحمەدە ؛ دەنا ئەگەر مەكتەب بە ڕاگەیێندراوی ئەو كاتی خۆی لە سەردەمی دامەزرانی بە ناو ڕێكخراوی پێشمەرگانی موسوڵمانی كورد دا خەتی خۆی لەوان جودا نەدەكردەوە ئێستا هەڵوێستێكی دیكە لە سەر مەكتەب لە گۆڕێ دەبوو و نازانم كەی ناچار بە هیجرەتێكی تر دەبوون . هەر بەو شێوە لە شوێنێكی تردا وتە بێژ دەڵێ : '' تا كاك ئەحمەد لە قەیدی حەیات دا بوو هیچ موستەكبیرێك خەوی ڕاحەت نەچۆتە چاوی ''. ئەم جۆرە ڕستانە ناوی چی یان لێ دەندرێ بێجگە لە پڕ و پاگەندەی سیاسی و كاتی ، ئەم ڕستە شیاوی كەسێكی وەك چ گیڤارایە ؛ یان بۆ كەسێكی وەك قارەمانی میللی ، نەمر بارزانی و ... دەشێ . هەر وەها دەڵێ : '' غەیری كاك ئەحمەد كێیە بڵێ من لە ئێوە زیاتر نیم منیش موسوڵمانێكم وەك ئێوە و زیاتر نیم ''. خۆ هەموو كەس دەزانێ كە هیچ كەس ناتوانێ هیچ شتێ لەوە زیاتر بڵێ .ئەگەر بیڵێ خۆی لە دین و شەرعیەت دادەماڵێ و ڕیگەی خۆی لە دین و خەڵك جیا دەكاتەوە ئیتر ئەمە چ هونەرێكی تێدایە ؟ . ئەم قسە هی دەورانی باستانە و سەردەمی فیرعەونیەكان . لە شوێنێكی تر دا دەفەرموون : '' ساحیبی قەولی ساڵح و عەمەلی ساڵح غەیری كاك ئەحمەد كێیە ؟ '' . بەڕاستی دەبێ لایەنگرانی مەكتەب هەموویان ئاوا بیر بكەنەوە ؟ و لە نێو یەك میلیارد و نیو موسوڵمان دا كەسی دیكەیان بێجگە لە كاك ئەحمەد پێ شك نەبێ ؟ . هەروەها دەفەرموون : '' كاك ئەحمەد نووری هاورد بۆ ناو جامیعەیەك كە قەڕنها فاسڵەی گرتووە لە سەر چاوەی ئەسڵی ''. دەیهەوێ بڵێ جامیعە یەكسەر چۆتەوە ناو جەهل و تاریكی و بێدینی و كاك ئەحمەد بۆتەوە بە پێغەمبەر و دینی بۆ جامیعە تازە كردۆتەو‌ە . خۆزگە دەیفەرموو كاك ئەحمەد دینی چۆن پێ گەیشت. ئەم كۆمەڵە قسە پڕو پاگەندەی بێ بنەمان و بۆ هیچ لێدوانێك ناشێن . شتێك كە زۆر سەرسووڕێنەرە لە ئاخاوتن و وتەكانی وتە بێژی ڕەسمی مەكتەب دا بۆ جارێكیش لا لە لایەنی خودای مەزن نەكرایەوە كە نەوەك ئەم چەشنە هەڵس و كەوتانە جێگای ڕەزامەندی ئەو نەبێ با لانی كەم لە خودا بپاڕێتەوە ڕێگای ڕاستیان لێ ون نەكات بەڵكو وەها دەدوا كە گوایە هەموو وتە و قسە و هەڵس و كەوتی مەكتەب و لایەنگرانی مۆری خودا و ڕەسووڵیان پێوەیە و تەواوی گەرەنتی كراون . ئەو برادەرە بۆ جارێكیش نەترسا لە خودا كە لەناو جەماوەری كوردا ئیمان و باوەڕی پتەوی بە خودا هەمیشە بووە و بە ئومێدی خودا هەمیشەش دەبێ . كورد پیاوانێكی زۆری وەك خودا لێ خۆشبوو سەعیدی نوورسی تێدا هەڵ كەوتووە . بە تایبەت جەماوەری ئەم سەردەمە كە لە هەموو سەردەمێكی پێش خۆی بە شاهیدی مێژوو زاناتر و وریاتر و بیر فراوانترە . بێگومان ئیمانداری زاناتر و بیر فراوانتر ئیمانەكەشی بایەخدارتر و گرینگترە ؛ جا جۆن شیاوە جەماوەرێكی ئاوها بە جەماوەری زوڵمەت لە قەڵەم بدرێ. ئەمە خود شیفتەگی و غوروور و خودپەسەندی نییە كە جەماعەتێكی وەك مەكتەبی قورئان كە تەنانەت دە لاپەڕە لێكۆڵینەوەی ئیسلامی یان بڵاو نەكردۆتەوە؛ تەنیا خۆیان بە شیاوی تازەكردنەوەی دین بزانن ، خۆیان بە ئوممەت و شێوە ئوممەت لە قەڵەم دەدەن . ڕێبەرەكەیان بە پێغەمبەر دەشوبهێنن و خۆیان دەبەنە جێگای ئەبووبەكروعومەر و ... و شەرعیەتێكی وەها دەدەنە خۆیان كە هەر ئەوەندەی ماوە بڵێن : ئێمە تەعینی خەلیفەی ئیسلام دەكەین حوججەتیش لە سەر هەموان بۆ شوێن كەوتنی تەواوە! . كاتێك ئیدیعای ئەوە بكەن كە "" كاك ئەحمەد لە ئیمامی شافیعی گەورەترە '' یان بە قەولی برادەرێكی مەكتەبی :'' كاك ئەحمەد بە شەوێك ئەویش لە خەودا هەموو دەرسی ئوسول فیقهی لای ئیمامی شافیعی خوێندوە ''. كەچی قایل بە ڕێز گرتنی پلەی مامۆستا و قوتابی نین و هەر كاك ئەحمەد بە گەورەتر دەزانن .دەترسم بۆ ئاخری ئەندامێكی دیكەیان پەیدا بێ و بڵێ هەور سێبەری بۆ كاك ئەحمەد كردووە ، بەڕێزانی مەكتەبی قورئانیش هێندە ئاو لە قسەكانیان لە سەر كاك ئەحمەد دەكەن كە ڕووناكبیری ئەمڕۆیی گومان لەو بەشانەی دیكەی كەسایەتی كاك ئەحمەدیش بكات كە ڕاست بووە و جێگای متمانە . ئاخر كاك ئەحمەدێك كە پێغەمبەر نەبووبێ و لە سەحابی و تابعینی پلەی بیستەمیش نییه بۆچی چۆتەوە ڕیزی خولەفا ؟ كاك ئەحمەد ڕێبەری هەڵبژێراوی ئیجماعی ئوممەت نیە ، نووسەرێكی گەورەی ئیسلام نیە ، لێكۆڵەرێكی ناسراوی ئیسلامی نیە ، لە جیهانی سیاسەتیشدا هیچ بیرۆكەیەكی ڕامیاری تازەی لە پاش خۆی بە جێ نەهێشتوە ، چ پێویستی یەكی بەو دیعایە و شتە بێ بنەمایانە هەیە . خودا لێی خۆش بێ چ زوڵمێكی لە لایەن لایەنگرانی خۆیەوە لێ دەچێ .دەنگۆیەك لە جیهانی ژوورنالیستی ڕۆژئاوا دا سەبارەت گەلانی ڕۆژ هەڵاتی هەیە كە دەڵێن : گەلانی ڕۆژهەڵاتی خوویان بە فەتایێك گرتوە كە حەز دەكەن یەكێك لە خۆیان و هەر وەك خۆیان وەها بەرز بكەنەوە كە بەسەر خۆیانەوە وای دەكەنە دەسەڵات دار و خاوەن شكۆ كە جارێكی تر نەتوانن هەر بیر لە دابەزاندنی بكەنەوە .
سەد بارەقەڵڵا بۆ هەر كەس ئەم وتەی لە پاش بەجێ ماوە . هەر لە بەر ئەم شتانە وەك موسوڵمانێك كە بە ئەركی ئایینی سەر شانی خۆم زانیوە ئەوەی كە پێم وایە دەبێ بۆیان و لە سەریان بنووسرێ نووسیومە ، پێشم وایە بۆ تەعدیل كردنی ئەو سەرەڕۆییانە و خود شیفتەییە ناپێویست و نازەرووریانە دەبێ ڕەخنە بگیرێ و بنووسرێ . چونكە لە لایەك مەڕحوومی كاك ئەحمەد هیچ نیازێكی بەو تەعریف و تەمجیدە بێ جێ یانە لە هەر كەس و لایەنێكەوە بێ نییە و هیچ لە نامەی ئاكاری ئەو لای خودا زیاد ناكا ؛ لە لایەكی دیكەشەوە مشت و مڕ ودەمە تەقە و تەزاهوراتی لەو چەشنە و لە هەمووشیان گرینگتر پڕ و پاگەندەی خورافی هیچ كەڵكێكی نە بۆ جەماوەری ئیسلامی و نە بۆ هیچ لایەنێك و تاقم و دەستەیەك هەیە و هیچ دەوامێكیشی نابێت . بەلكو زیان و زەرەری زۆر و بەرفراوانیشی مسۆگەر و ئاشكرا و ڕوونە . لایه‌نگرانی كاك ئەحمەد پێویستە ئاوڕ لە خۆیان و ئامانجە بەرزەكان بدەنەوە . پێویستە بە كردەوەی پڕ بە عەیارەی قوڕئان و سوننەت ببنە هۆی بەرز بوونەوەی ئاستی كۆمەڵ و جەماوەری ئیسلامی و ناوی مەكتەب و كاك ئەحمەدیش . ناوی كاك ئەحمەد تەنیا بە تەعریف (ئەویش لە جۆری خورافی ) بەرز نابێتەوە . با خورافاتی ئاوه‌های لە جۆری ئەهلی سوننەتیش پەیدا نەبێت .
دوای هەموو شتێك بەزەروورەتی دەزانم ئەوەش بنووسم كە ڕواڵەتی ئەخلاقی حوزووری ئەندام و لایەنگرانی مەكتەبی قوڕئان لە نێو جەماوەر دا تا ئێستا حوزوورێكی جوان و ڕازاوە بووە تكایە ناشیرینی مەكەن .لایەنگرانی مەكتەب خۆش ڕواڵەت و سیمان ، خۆش ئەخلاق و ئاكار جوان بوون ، هیوادارم لە پێش چاوی خەڵك دزێو و ڕەزاگران نەكرێن . ڕەوشتی جوانیان بووە نكوولی لێ ناكرێ ؛ بەڵام ئەوە نابێ ببێتە هۆی ئەوە كە ڕەخنەیان لێ نەگیرێ ، بێگومان كەڵك وەرگرتن لە ڕەخنەی بەجێ و ڕێ ڕواڵەتی خۆیان و مەكتەبیشی پێ ڕازاوەتر دەبێ ؛ گوێ گرتن لە ڕەخنەی بێ جێش خەرج و باجێكی هێندەگرانی ناوێ كە نێو چاوانی لێ گرژ كرێت . ئەگەر دەرگای ڕەخنە داخرا بێگومان تەرەف ناچارە بە دیوار هەڵگەڕێ ، یان لەوانەشە پێ بە كەڵەكەوە بنێ و هەر دیوارەكەش بڕووخێنێ . خودا هەموو لایەكمان شارەزای ڕاستە ڕێ بكات .
والسلام علی من التبع الهدی .
پ-ژ-ڵ - بانە 27/3/1385 ی هەتاوی
پێوەندی / تماس :